Erzurum Kongresi nin ilk günleri idi. Geç saatlere kadar çalışma yapılmıştı. M. Kemal Paşa, Mahzar Müfit Kansu ve İbrahim Süreyya dinlenmek için beraber kaldıkları odaya çıkmışlardı.
Neredeyse sabah olacaktı. M. Kemal Paşa :
"Mahzar not defterin yanında mı? diye sordu. Mahzar :
"Hayır Paşam dedi. M Kemal Paşa :
"Bir zahmet olacak amma, merdivenleri inip çıkacaksın. Al gel dedi.
Hemen aşağıya inip not defterimi alıp geldim.
Mahzar hafızalarımız zayıfladığında bu defter çok işimize yarıyacak derken, sigarasını birkaç nefes üst üste çektikten sonra:
"Amma bu yaprağı kimseye göstermiyeceksin. Sonuna kadar mahrem kalacak. Bir ben, bir İbrahim Süreyya, birde sen bileceksin. Şartım bu dedi. Süreyya da bende"buna emin olabilirsiniz Paşam deyince, öyle ise bu sayfaya bugünün tarihini koy!. dedi.
7-8 Temmuz 1919 sabaha karşı yazdığımı görünce. "Pekala yaz" dedi.
"ZAFERDEN SONRA ŞEKLİ HÜKUMET CUMHURİYET OLACAKTIR" bu bir.
İki-Padişah ve hanedan hakkında zamanı gelince icap eden muamele yapılacaktır.
Üç-Giyim kuşam şekli deyişecektir.
dört-Fes kalkacak, medeni milletler gibi şapka giyilecektir.
beş-Latin harfleri kabul edilecektir. diyince hemen:
"Paşam kafi, kafi deyince. M. Kemal Paşa" Cumhuriyeti ilana muhaffak olalım da üst tarafı yeter" dedi.
Mahzar Müfit Kansu'nun "Erzurum'dan ölümüne kadar Atatürk'le Beraber"adlı günlüklerini tuttuğu not defterinin kitaplaştığı eser. Henüz Milli mücadele yeni başlayacak. Daha yolun ilk adımında M. Kemal Paşa, Temmuz 1919 da iken 1923 leri görebilmiş, büyük zaferin dört sene içinde kazanılabileceğinin hayalini kurmuş, sonunda başarmış. Böyle bir Devlet adamı hangi millette var. Cumhuriyeti kuran başta Mustafa Kemal Atatürk ve Dava arkadaşlarını rahmetle anıyorum. Ruhları şad olsun. (saygılarımla).
Enver Kabul
