15 Aralık Dünya Türk Dili Ailesi Günü, Türk Dünyası için eşsiz bir anlam taşıyor.

Özbekistan’ın Semerkant şehrinde gerçekleştirilen UNESCO 43. Genel Konferansının 3 Kasım’daki toplantısında 15 Aralık “Dünya Türk Dili Ailesi Günü” ilan edildi.

Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan tarafından sunulan ve 26 ülkenin eş sunucu olduğu bu kararla Türk dilinin korunması, gelecek kuşaklara aktarılması ve uluslararası düzeyde görünürlüğünün güçlendirilmesi yönünde önemli bir adım atıldı.

Türk dilinin bilinen en eski ve en köklü mirası olan Orhun Yazıtları'nın sırrının 1893 yılında Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Thomsen tarafından çözüldüğü bu tarih, UNESCO kararıyla küresel ölçekte tescillendi; Türkçenin sadece bir iletişim aracı değil, aynı zamanda tarihin canlı tanığı ve birleştirici gücü olduğu tüm dünyaya duyuruldu.

Sürecin başarıyla sonuçlanmasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanlarına yaptığı çağrı ve Devlet Başkanları Zirvelerinde atılan adımlar etkili oldu.

Türk dilinin bilinen ilk yazılı kaynakları olan 8. yüzyıldan kalma Orhun Abideleri, Türkçenin zenginliğini ve köklü tarihini simgeliyor. Bu taşlara kazınmış kadim harfler, sadece Türk milletinin tarihini anlatmakla kalmıyor, aynı zamanda bugün geniş bir coğrafyada konuşulan dillerin ortak ana kaynağını da işaret ediyor.

Dilde, fikirde, işte birlik: Gaspıralı'nın vizyonu

15 Aralık'ın ruhu, 19. yüzyılın büyük Kırım Tatar aydını İsmail Gaspıralı’nın Türk Dünyası’na miras bıraktığı o meşhur ilkeyle de örtüşüyor:

"Dilde, fikirde, işte birlik."

Gaspıralı, farklı coğrafyalardaki Türk halklarının Rus Çarlığı altında asimilasyona uğradığı bir dönemde, ortak bir kültürel uyanışın ve siyasi bilincin ancak ortak bir yazı dili ile mümkün olabileceğini savunmuştu.

"Tercüman" gazetesini "Dilde birlik" şiarıyla yayınlaması, bugün Ortak Türk Alfabesi ile atılan adımların fikri temellerini oluşturmuştu. Onun mirası, Türk dillerinin birbirine yakınlaşarak geleceğin güçlü Türk Birliği'ni kuracağına olan inancın en büyük dayanağıydı.

Ortak Türk Alfabesi

Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) çatısı altında en somut kültürel iş birliği adımı olan Ortak Türk Alfabesi çalışmaları, Gaspıralı’nın idealini gerçeğe dönüştürmeyi hedefliyor. Farklı alfabeler (Kiril, Arap, Latin) kullanan Türk devletleri arasında tek bir standart alfabeye geçiş, sadece harf birliği sağlamakla kalmayacak; aynı zamanda Türk cumhuriyetlerinin akademik, sanatsal ve edebi eserlerinin zahmetsizce paylaşılmasını sağlayarak, ortak bir kültürel zemin oluşturacak. Türk gençliği farklı Türk lehçelerini daha kolay öğrenmelerine ve ortak kültürel mirasa daha derinlemesine nüfuz etmelerine olanak tanıyacak.

Bu adım, Türk dilini 21. yüzyılın küresel dil sahnesinde daha güçlü bir konuma taşıyacak stratejik bir hamle olarak değerlendiriliyor.

9-11 Eylül 2024 tarihleri arasında Bakü’de gerçekleştirilen Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu’nun üçüncü toplantısında Türk dillerinin kendine özgü dilsel özellikleri ele alınarak kapsayıcılığın önemi vurgulanmış, farklı fonetik özelliklerin tek bir alfabe çerçevesinde temsil edilmesine özen gösterilmiş, anlaşılırlığı en üst düzeye çıkaran ve tüm konuşmacılar için daha kolay öğrenmeyi ve kullanmayı sağlayan 34 harfli Latin temelli Ortak Türk alfabesi üzerinde uzlaşılmıştı.

Böylece Nahçıvan Anlaşması ve Türk Dünyası 2040 Vizyonu’nda belirtilen Türk halkları arasında daha iyi iletişimi kolaylaştırmak için alfabe ve terminolojide birlik sağlamayı amaçlayan hedefler doğrultusunda, Türk Akademisi Kuruluş Anlaşması’nın tüm Türk dilleri için geçerli birleştirici bir alfabe oluşturulmasını öngören 2. maddesini takiben 34 harfli Latin temelli Ortak Türk alfabesi Komisyon üyelerince kabul edilmişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk Devletleri Teşkilatı 12. Zirvesi'nde Türk liderlere ortak alfabe ile basılmış Cengiz Aytmatov ve Oğuzname kitapları hediye etmişti.

Yorumlar