GÜNEY AZERBAYCAN STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ              TURAN.....

               Tebriz, Doğu Azerbaycan eyaletinin merkezidir. Türkiye sınırı na uzaklığı 320 km. dir. Nüfusu 3 milyon sınırına gelmiştir. Gelişme ve modernleşme yönünde şehir yeniden yapılandırılmaya başlanmış olup, şehrin her yerinde inşaatlar yükselmektedir.

            Tebriz kenti ipek yolu üzerinde bulunduğu için gerek kültürel alışveriş gerekse dünya ekonomisi bakımından önemli bir kent olmuştur. Azerbaycan bölgesi değerli ve zengin topraklara sahiptir. Bu nedenle bölgede stratejik ürünlerin yetişmesi (örneğin, buğday, arpa, pamuk, patates, pancar) burayı her bakımdan önemli kılmıştır.

              Bu kentin Türkiye ve Azerbaycan Cumhuriyeti sınırlarına yakın olduğu için de önemli konumu vardır. Eski zamanlardan beri geçiş yeri bir kent olarak, Türkistan-Anadolu yolu üzerinde olduğu için İran’ın ticari ve siyasi başkenti görevini de yapmıştır. Bu gün bile dünyanın en büyük kapalı çarşısı bu şehirde bulunmaktadır. Tebriz bulunduğu coğrafya nedeniyle İran’ın batı kapısı olarak görülür. Bu yüzden Tebriz, İran’ın ilk modern hayata geçen şehri olarak tanınmıştır.

            İran’da İlk matbaa Tebriz’de 1811 tarihinde kurulmuştur. Ayrıca 1888’de Tebriz’de ilk modern okul Hasan Rüştiye tarafın dan yaptırılmıştır. Böyle yeniliklerin İran’da ilk defa Tebriz kentinde görülmesi bu kenti ilkler kenti olarak tarihte tanıtmıştır.

        Tebriz bir bilim ve kültür merkezi olarak Ortadoğu’nun önemli kentlerinden olmuştur. Evliya Çelebi bu kentte 47 medrese ve 400 mektebin bulunduğunu belirterek buranın bir kültür merkezi olduğunu belirtmiştir (Caferoğlu, 1967: 1112). Cavat Heyet, Fuzuli Divaninin ilk taş basmasının 1828’de Tebriz’de olduğunu bildirerek, bu eserin üç kere ardı ardına basılmasıyla bu bölgede Türk edebiyatına değer verildiğini bildirmektedir (Heyet, 1997: 8/ Akt. Kobotarian-Azeroğlu, 2013a: 33).

         Halkın geçim kaynağı başlıca tarım, halıcılık, hayvancılık ve ticaret olmuştur. Olumlu hava şartları ve toprakları ile İran’ın birinci tahıl üreten illeri arasında yerini almıştır. Tebriz kentinde hala eski yöntemlerle halı dokuma işleri yapılmaktadır. Evlerde iş yerlerinde halı tezgâhları kurulmuş ve halkın büyük çoğunluğu bu işle uğraş maktadır. Tebriz halısı dünya çapında ün salmış bir üründür. Caferoğlu bu halıların 19.yüzyıla İstanbul üzerinden tüm dünya kentlerine sevk edildiğini belirtmiştir (Caferoğlu, 1967: 1112 ).

          Bu kentin bir diğer özelliği bir bilim ve sanat kenti olarak birçok şair, aydın ve yazar yetiştirmiş olmasıdır. Kentte Şairler için özel mezarlık bulunmaktadır. “Makberet’üş-şüarâ” veya “Şairler Mezarlığı” adlanan yerde bine yakın şair defnedilmiştir. Son dönem İran’ın en büyük şairi Şehriyar’ın ve diğer şairlerin mezarı burada bulunmaktadır. (Kobotarian-Azeroğlu, 2013a: 34).